عملیات پاستوریاسیون

تعریف کلی از پاستوریزاسیون

پاستوریزاسیون چیست؟ چگونه می توان مواد مختلف را پاستوریزه کرد؟ در حالت کلی پاستوریزاسیون عملی است که طی فرآیندی روی شیر، عرقیات و سایر مواد غذایی مرتبط صورت می گیرد تا تمامی میکروب ها و باکتری های موجود در آنها نابود شود. شیر اصلی ترین ماده ای است که بعد از تولید، بلافاصله نیاز به پاستوریزه شدن دارد؛ چرا که احتمال نفوذ باکتری ها و میکروب ها به داخل آن بالاست و نیز اگر عمل پاستوریزاسیون روی آن صورت نگیرد، خیلی زود کیفیت اولیه خود را از دست داده و فاسد می گردد. برای پاستوریزه کردن این ماده، باید آن را حرارت داد تا بتوان از آن در طولانی مدت، بدون افت کیفیت استفاده کرد.

در گذشته جهت پاستوریزه کردن شیر و یا سایر مواد لبنی آن را مستقیماً روی حرارت قرار می دادند. امروزه پیشرفت تکنولوژی سبب رشد صنایع مختلفی شده که به تولید محصولات لبنیاتی، عرقیات گیاهی و … می پردازند. در این دسته از مکان ها جهت پاستوریزه کردن مواد، نیاز به یک دستگاه پاستوریزاتور مناسب است. پاستوریزاتورها انواع و ظرفیت های مختلفی دارند. این مقاله به بررسی روش پاستوریزاسیون پرداخته و در کنار آن دستگاه هایی که توسط آنها می توان شیر، عرقیات و مایعات دیگر را پاستوریزه کرد، اشاره شده است؛ در ضمن روش هموژنیزاسیون و دستگاه های مورد استفاده برای هموژنیزه کردن نیز مورد بررسی قرار گرفته است

پاستوریزاسیون توسط چه دستگاه هایی انجام می گیرد؟

دستگاه پاستوریزاتور

پاستوریزاتورها بهترین دستگاه برای از بین بردن میکروب های موجود در شیر هستند. این دستگاه ها دارای مخزنی مقاوم و استیل هستند که خاصیتی ضد زنگ دارند. استیلی که در ساخت پاستوریزاتورها استفاده شده، جزو آلیاژهای مقاومی است که مطابق با اصول استانداردها ساخته شده و به لحاظ بهداشتی در بیشتر صنایع غذایی کاربرد دارد و شستشوی آن آسان است. پاستوریزاتورها مجهز به همزن و الکتروموتور هستند که در بالای مخزن قرار دارند. الکتروموتورکاربردی در این دستگاه ها وظیفه تامین نیروی حرکتی لازم برای چرخش همزن را برعهده دارد.

این دستگاه ها همراه با سیستم خنک کننده (کولینگ تاور) و سیستم گرمایشی (پکیج زمینی) به مشتری عرضه می شوند. این پاستوریزاتورها که به به پاستوریاسیوننیز معروف هستند، مجهز به صفحه پلیت می باشند که آبگرم تولیدی توسط پکیج زمینی، طی مراحلی به داخل آن منتقل شده و دیواره صفحه پلیت گرم می شود. بدین ترتیب زمانیکه شیر توسط پمپ از مخزن مکیده شده و به سمت صفحه پلیت منتقل می گردد، دمای آن افزایش یافته و سپس به داخل مخزن باز می گردد. کولینگ تاور آب سرد موردنیاز جهت خنک کردن شیر را تولید می کند که طی مراحلی به سمت صفحه پلیت منتقل شده و آن را خنک می کند.

پروسس تانک

پروسس تانک دستگاهی برای پخت شیر است، شاید الان بپرسید نقش این دستگاه در پاستوریزاسیون چیست؟ خب این دستگاه علاوه بر پخت شیر، از قابلیت پاستوریزه کردن محصولاتی نظیر شیر، عرقیات و … نیز برخوردار است. فقط بعد از اینکه شیر توسط پروسس تانک به مرحله پخت رسید، باید دمای آن را توسط یک سیستم خنک کننده ویژه کاهش داد. این دستگاه جهت گرم کردن شیر و سایر مایعات به پکیج زمینی (تامین آبگرم) و جهت خنک کردن (تامین آب سرد) به کولینگ تاور نیاز دارد. این دستگاه نیز به مخزن استیل مجهز شده و به راحتی قابل شستشو است. مخزن این دستگاه حالت سه جداره دارد و آبگرم و آب سرد تولیدی توسط پکیج زمینی و کولینگ تاور در بین جداره های دستگاه به جریان در می آید تا مواد داخلی مخزن، گرم یا سرد شود.

پروسس تانک نیز مجهز به الکتروموتور و همزن است؛ بدین ترتیب در حین تامین گرمایش و سرمایش شیر یا هر ماده دیگری که داخل دیگ دستگاه قرار دارد، همزن به حرکت در می آید تا از ته گرفتن ماده داخل دیگ جلوگیری شود؛

روش هموژنیزاسیون شیر

بعد از پاستوریزه کردن شیر، باید آن را همگن یا به اصطلاح هموژنیزه کرد تا چربی های موجود، بطور مساوی در آن تقسیم و خرد گردند. بدین ترتیب چربی بطور مساوی در شیر پراکنده شده و روی سطح شیر کشیده نمی شود. هموژناسیون شیر سبب می شود شیر طعمی خامه ای داشته باشد و نیز در افزایش ماندگاری آن نیز تاثیرگذار است. با همگن سازی شیر، تمامی ذرات چربی آن به یک اندازه شکسته شده و مولکول های چربی بصورت یکنواخت در کل حجم شیر پراکنده شوند. صنایع لبنیاتی و کارگاه ها و کارخانجات تولید شیر از دسته مکان هایی هستند که نیاز به دستگاهی دارند تا توسط آن شیر را بصورت مکانیکی هموژنیزه کنند.